Новыя праекты ў расійскай нафтагазавай прамысловасці, у тым ліку на арктычным шэльфе, абяцаюць далейшы рост айчыннага рынку антыкаразійных пакрыццяў.
Пандэмія COVID-19 аказала велізарны, але кароткатэрміновы ўплыў на сусветны рынак вуглевадародаў. У красавіку 2020 года сусветны попыт на нафту дасягнуў самага нізкага ўзроўню з 1995 года, што прывяло да зніжэння цаны на сырую нафту маркі Brent да 28 долараў за барэль пасля найбольш хуткага росту лішку нафты.
У нейкі момант цана на нафту ў ЗША ўпершыню ў гісторыі нават стала адмоўнай. Аднак, здаецца, гэтыя драматычныя падзеі не спыняюць актыўнасць расійскай нафтагазавай прамысловасці, бо, паводле прагнозаў, сусветны попыт на вуглевадароды хутка аднавіцца.
Напрыклад, МЭА чакае, што попыт на нафту аднавіцца да дакрызіснага ўзроўню ўжо ў 2022 годзе. Рост попыту на газ, нягледзячы на рэкорднае зніжэнне ў 2020 годзе, павінен аднавіцца ў доўгатэрміновай перспектыве, у пэўнай ступені, з-за паскарэння глабальнага пераходу з вугалю на газ для вытворчасці электраэнергіі.
Расійскія гіганты «Лукойл», «Наватэк» і «Раснафта», а таксама іншыя, плануюць запусціць новыя праекты ў галіне здабычы нафты і газу як на сушы, так і на арктычным шэльфе. Расійскі ўрад разглядае эксплуатацыю сваіх арктычных запасаў з дапамогай звадкаванага прыроднага газу як асноўны пункт сваёй Энергетычнай стратэгіі да 2035 года.
На гэтым фоне прагнозы адносна попыту на антыкаразійныя пакрыцці ў Расіі таксама аптымістычныя. Паводле даследавання, праведзенага маскоўскім аналітычным цэнтрам Discovery Research Group, агульны аб'ём продажаў у гэтым сегменце ў 2018 годзе склаў 18,5 млрд. рублёў (250 млн. долараў ЗША). У Расію было імпартавана пакрыццяў на 7,1 млрд. рублёў (90 млн. долараў ЗША), хоць, паводле аналітыкаў, імпарт у гэтым сегменце мае тэндэнцыю да зніжэння.
Яшчэ адно маскоўскае кансалтынгавае агенцтва, «Канцэпт-Цэнтр», падлічыла, што аб'ём продажаў на рынку ў фізічным выражэнні вагаўся ад 25 000 да 30 000 тон. Напрыклад, у 2016 годзе рынак антыкаразійных пакрыццяў у Расіі ацэньваўся ў 2,6 мільярда рублёў (42 мільёны долараў). Лічыцца, што рынак стабільна расце ў апошнія гады з сярэднім тэмпам два-тры працэнты ў год.
Удзельнікі рынку выказваюць упэўненасць, што попыт на пакрыцці ў гэтым сегменце будзе расці ў бліжэйшыя гады, хоць уплыў пандэміі COVID-19 яшчэ не аслаб.
«Паводле нашых прагнозаў, попыт [у бліжэйшыя гады] будзе нязначна расці. Для рэалізацыі новых праектаў нафтагазавай прамысловасці патрэбныя антыкаразійныя, цеплаўстойлівыя, вогнеахоўныя і іншыя віды пакрыццяў. У той жа час попыт зрушваецца ў бок аднаслаёвых поліфункцыянальных пакрыццяў. Вядома, нельга ігнараваць наступствы пандэміі каранавіруса, якая, дарэчы, яшчэ не скончылася», — сказаў Максім Дуброўскі, генеральны дырэктар расійскага вытворцы пакрыццяў «Акрус». «Пры песімістычным прагнозе будаўніцтва [у нафтагазавай галіне] можа ісці не так хутка, як планавалася раней».
Дзяржава прымае меры для стымулявання інвестыцый і выхаду на запланаваныя тэмпы будаўніцтва».
Нецэнавая канкурэнцыя
Паводле звестак Industrial Coatings, на расійскім рынку антыкаразійных пакрыццяў прысутнічае як мінімум 30 гульцоў. Вядучымі замежнымі гульцамі з'яўляюцца Hempel, Jotun, International Protective Coatings, Steelpaint, PPG Industries, Permatex, Teknos і іншыя.
Найбуйнейшымі расійскімі пастаўшчыкамі з'яўляюцца «Акрус», «ВМП», «Рускія фарбы», «Эмпілс», «Маскоўскі хімічны завод», «ЗМ Волга» і «Радуга».
За апошнія пяць гадоў некаторыя нерасійскія кампаніі, у тым ліку Jotun, Hempel і PPG, лакалізавалі вытворчасць антыкаразійных пакрыццяў у Расіі. Такое рашэнне мае выразнае эканамічнае абгрунтаванне. Тэрмін акупнасці выхаду новых антыкаразійных пакрыццяў на расійскі рынак складае ад трох да пяці гадоў, падлічыў кіраўнік ЗІТ «Росільбер» Азамат Гарееў.
Паводле звестак кампаніі Industrial Coatings, гэты сегмент расійскага рынку пакрыццяў можна ахарактарызаваць як алігапсонію — форму рынку, у якой колькасць пакупнікоў невялікая. Наадварот, колькасць прадаўцоў вялікая. Кожны расійскі пакупнік мае свой даволі строгі ўнутраны набор патрабаванняў, якім павінны адпавядаць пастаўшчыкі. Розніца паміж патрабаваннямі кліентаў можа быць кардынальнай.
У выніку гэта адзін з нямногіх сегментаў расійскай індустрыі пакрыццяў, дзе цана не ўваходзіць у лік асноўных фактараў, якія вызначаюць попыт.
Напрыклад, паводле расійскага рэестра пастаўшчыкоў пакрыццяў для нафтагазавай прамысловасці, «Раснафта» дазволіла 224 віды антыкаразійных пакрыццяў. Для параўнання, «Газпрам» дазволіў 55 пакрыццяў, а «Транснафта» — толькі 34.
У некаторых сегментах доля імпарту даволі высокая. Напрыклад, расійскія кампаніі імпартуюць амаль 80 працэнтаў пакрыццяў для афшорных праектаў.
Канкурэнцыя на расійскім рынку антыкаразійных пакрыццяў вельмі моцная, заявіў генеральны дырэктар Маскоўскага хімічнага завода Дзмітрый Смірноў. Гэта падштурхоўвае кампанію ісці ў нагу з попытам і запускаць новыя лініі пакрыццяў кожныя пару гадоў. Ён таксама дадаў, што кампанія кіруе сэрвіснымі цэнтрамі, якія кантралююць нанясенне пакрыццяў.
«Расійскія кампаніі па вытворчасці пакрыццяў маюць дастатковыя магутнасці для пашырэння вытворчасці, што дазволіць скараціць імпарт. Большая частка пакрыццяў для нафтагазавых кампаній, у тым ліку для афшорных праектаў, вырабляецца на расійскіх заводах. У нашы дні для паляпшэння эканамічнай сітуацыі для ўсіх краін важна павялічваць выпуск прадукцыі ўласнай вытворчасці», — сказаў Дубробскі.
Сярод фактараў, якія перашкаджаюць расійскім кампаніям пашыраць сваю долю на рынку, называецца дэфіцыт сыравіны для вытворчасці антыкаразійных пакрыццяў, паведамляе Industrial Coatings са спасылкай на мясцовых аналітыкаў рынку. Напрыклад, назіраецца дэфіцыт аліфатычных ізацыянатаў, эпаксідных смол, цынкавага пылу і некаторых пігментаў.
«Хімічная прамысловасць моцна залежыць ад імпартнай сыравіны і адчувальна рэагуе на яе цэны. Дзякуючы распрацоўцы новых прадуктаў у Расіі і імпартазамяшчэнню назіраюцца станоўчыя тэндэнцыі ў пастаўках сыравіны для лакафарбавай прамысловасці», — сказаў Дубробскі.
«Неабходна яшчэ больш павялічыць магутнасці, каб канкурыраваць, напрыклад, з азіяцкімі пастаўшчыкамі. Напаўняльнікі, пігменты, смалы, у прыватнасці алкідныя і эпаксідныя, цяпер можна замовіць у расійскіх вытворцаў. Рынак ізацыянатных ацвярджальнікаў і функцыянальных дабавак забяспечваецца ў асноўным імпартам. Мэтазгоднасць развіцця нашай вытворчасці гэтых кампанентаў павінна абмяркоўвацца на дзяржаўным узроўні».
Пакрыцці для афшорных праектаў у цэнтры ўвагі
Першым расійскім афшорным праектам стала марская ледаўстойлівая стацыянарная нафтаздабыўная платформа «Прыразломная» ў Пячорскім моры, на поўдзень ад Новай Зямлі. «Газпрам» абраў Chartek 7 у International Paint Ltd. Паведамляецца, што кампанія набыла 350 000 кг пакрыццяў для антыкаразійнай абароны платформы.
Яшчэ адна расійская нафтавая кампанія «Лукойл» эксплуатуе платформу «Карчагін» з 2010 года і платформу «Філанаўскае» з 2018 года, абедзве ў Каспійскім моры.
Для першага праекта антыкаразійныя пакрыцці былі пастаўлены кампаніяй Jotun, а для другога — кампаніяй Hempel. У гэтым сегменце патрабаванні да пакрыццяў асабліва строгія, бо аднаўленне пакрыццяў пад вадой немагчымае.
Попыт на антыкаразійныя пакрыцці для афшорнага сегмента звязаны з будучыняй сусветнай нафтагазавай прамысловасці. Расіі належыць каля 80 працэнтаў нафтагазавых рэсурсаў, якія знаходзяцца пад арктычным шэльфам, і большая частка разведаных запасаў.
Для параўнання, ЗША валодаюць толькі 10 працэнтамі рэсурсаў шэльфа, за імі ідуць Канада, Данія, Грэнландыя і Нарвегія, якія дзеляць паміж сабой астатнія 10 працэнтаў. Паводле ацэнак, разведаныя марскія запасы нафты Расіі складаюць пяць мільярдаў тон нафтавага эквіваленту. Нарвегія займае другое месца з вялікім адрывам ад аднаго мільярда тон даказаных запасаў.
«Але па шэрагу прычын — як эканамічных, так і экалагічных — гэтыя рэсурсы могуць застацца неадноўленымі», — сказала Ганна Кірэева, аналітык экалагічнай арганізацыі Bellona. «Паводле многіх ацэнак, сусветны попыт на нафту можа спыніцца ўжо праз чатыры гады, у 2023 годзе. Вялізныя дзяржаўныя інвестыцыйныя фонды, якія самі былі заснаваныя на нафце, таксама адмаўляюцца ад інвестыцый у нафтавы сектар — гэты крок можа падштурхнуць глабальны пераход капіталу ад выкапнёвага паліва, паколькі ўрады і інстытуцыйныя інвестары ўкладаюць сродкі ў аднаўляльныя крыніцы энергіі».
Адначасова чакаецца, што спажыванне прыроднага газу будзе расці ў бліжэйшыя 20-30 гадоў, а газ складае асноўную частку расійскіх рэсурсных запасаў не толькі на арктычным шэльфе, але і на сушы. Прэзідэнт Уладзімір Пуцін заявіў, што імкнецца зрабіць Расію найбуйнейшым пастаўшчыком прыроднага газу ў свеце — малаверагодная перспектыва, улічваючы канкурэнцыю Масквы з Блізкага Усходу, дадала Кірэева.
Аднак расійскія нафтавыя кампаніі заявілі, што шэльфавы праект, верагодна, стане будучыняй расійскай нафтагазавай прамысловасці.
Адным з асноўных стратэгічных напрамкаў «Раснафты» з'яўляецца распрацоўка вуглевадародных рэсурсаў на кантынентальным шэльфе, паведамілі ў кампаніі.
Сёння, калі амаль усе буйныя наземныя радовішчы нафты і газу адкрыты і распрацоўваюцца, а тэхналогіі і здабыча сланцавай нафты імкліва развіваюцца, той факт, што будучыня сусветнай здабычы нафты знаходзіцца на кантынентальным шэльфе Сусветнага акіяна, бясспрэчны, гаворыцца ў заяве «Раснафты» на сваім сайце. Расійскі шэльф мае найбольшую плошчу ў свеце: больш за шэсць мільёнаў км², і «Раснафта» з'яўляецца найбуйнейшым уладальнікам ліцэнзій на кантынентальны шэльф Расіі, дадалі ў кампаніі.
Час публікацыі: 17 красавіка 2024 г.
