Новыя праекты ў расійскай нафтагазавай прамысловасці, у тым ліку на арктычным шэльфе, абяцаюць працяг росту ўнутранага рынку антыкаразійных пакрыццяў.
Пандэмія COVID-19 аказала велізарны, але кароткачасовы ўплыў на сусветны рынак вуглевадародаў. У красавіку 2020 года сусветны попыт на нафту дасягнуў самага нізкага ўзроўню з 1995 года, у выніку чаго базавая цана на нафту маркі Brent знізілася да 28 долараў за барэль пасля самага хуткага росту прафіцыту нафты.
У нейкі момант цана на нафту ў ЗША нават стала адмоўнай упершыню ў гісторыі. Аднак гэтыя драматычныя падзеі, здаецца, не спынілі актыўнасць расійскай нафтагазавай прамысловасці, паколькі, паводле прагнозаў, сусветны попыт на вуглевадароды хутка адновіцца.
Напрыклад, МЭА чакае, што попыт на нафту адновіцца да дакрызіснага ўзроўню неўзабаве ў 2022 годзе. Рост попыту на газ, нягледзячы на рэкорднае скарачэнне ў 2020 годзе, павінен аднавіцца ў доўгатэрміновай перспектыве ў пэўнай ступені з-за паскарэння глабальнай перапрацоўкі вугалю ў пераключэнне газу для вытворчасці электраэнергіі.
Расійскія гіганты «Лукойл», «Новатэк», «Раснафта» і іншыя плануюць запусціць новыя праекты ў галіне здабычы нафты і газу як на сушы, так і на арктычным шэльфе. Расейскі ўрад бачыць асваенне сваіх арктычных запасаў з дапамогай СПГ у якасці сутнасці сваёй энергетычнай стратэгіі да 2035 года.
На гэтым фоне расійскі попыт на антыкаразійныя пакрыцця таксама мае вясёлыя прагнозы. Агульны аб'ём продажаў у гэтым сегменце ў 2018 годзе склаў 18,5 млрд рублёў ($250 млн), сведчаць даследаванні маскоўскага аналітычнага цэнтра Discovery Research Group. У Расею імпартавана пакрыццяў на 7,1 млрд рублёў ($90 млн), хоць імпарт у гэтым сегменце мае тэндэнцыю да зніжэння, адзначаюць аналітыкі.
Іншае маскоўскае кансалтынгавае агенцтва «Канцэпт-цэнтр» падлічыла, што продажы на рынку вагаюцца ў натуральным выражэнні ад 25 да 30 тысяч тон. Напрыклад, у 2016 годзе рынак нанясення антыкаразійных пакрыццяў у Расіі ацэньваўся ў 2,6 млрд рублёў ($42 млн). Лічыцца, што рынак стабільна расце на працягу апошніх гадоў з сярэднімі тэмпамі ад двух да трох працэнтаў у год.
Удзельнікі рынку выказваюць упэўненасць, што попыт на пакрыцця ў гэтым сегменце ў бліжэйшыя гады будзе расці, хоць уплыў пандэміі COVID-19 яшчэ не сціх.
«Паводле нашых прагнозаў, [у бліжэйшыя гады] попыт будзе крыху павялічвацца. Для рэалізацыі новых праектаў нафтагазавая прамысловасць мае патрэбу ў антыкаразійных, тэрмаўстойлівых, вогнеахоўных і іншых відах пакрыццяў. Пры гэтым попыт ссоўваецца ў бок аднаслаёвых поліфункцыянальных пакрыццяў. Вядома, нельга ігнараваць наступствы пандэміі каранавіруса, якая, дарэчы, яшчэ не скончылася», — заявіў генеральны дырэктар расійскага вытворцы пакрыццяў «Акрус» Максім Дуброўскі. «Пры песімістычным прагнозе будаўніцтва (у нафтагазавай галіне) можа ісці не такімі тэмпамі, як планавалася раней.
Дзяржава прымае меры па стымуляванні інвестыцый і выхаду на запланаваныя тэмпы будаўніцтва».
Нецэнавая канкурэнцыя
На расійскім рынку антыкаразійных пакрыццяў, па дадзеных Industrial Coatings, не менш за 30 гульцоў. Вядучымі замежнымі гульцамі з'яўляюцца Hempel, Jotun, International Protective Coatings, Steelpaint, PPG Industries, Permatex, Teknos і іншыя.
Найбуйнейшымі расійскімі пастаўшчыкамі з'яўляюцца "Акрус", "ВМП", "Рускія фарбы", "Эмпілс", Маскоўскі хімічны завод, ЗМ "Волга", "Радуга".
За апошнія пяць гадоў некаторыя нерасійскія кампаніі, у тым ліку Jotun, Hempel і PPG, лакалізавалі вытворчасць антыкаразійных пакрыццяў у Расіі. За такім рашэннем ёсць відавочнае эканамічнае абгрунтаванне. Тэрмін акупнасці выхаду новых антыкаразійных пакрыццяў на расійскі рынак складае ад трох да пяці гадоў, падлічыў кіраўнік ЗІТ Россільбер Азамат Гареев.
Па дадзеных Industrial Coatings, гэты сегмент расійскага рынку лакафарбавых пакрыццяў можна ахарактарызаваць як олигопсонию - форму рынку з невялікім колькасцю пакупнікоў. Наадварот, колькасць прадаўцоў вялікая. У кожнага расійскага пакупніка ёсць свае даволі жорсткія ўнутраныя патрабаванні, якія павінны выконваць пастаўшчыкі. Розніца паміж патрабаваннямі кліентаў можа быць кардынальнай.
У выніку гэта адзін з нямногіх сегментаў расійскай лакафарбавай прамысловасці, дзе кошт не ўваходзіць у лік асноўных фактараў, якія вызначаюць попыт.
Так, «Раснафта» дазволіла выкарыстоўваць 224 віды антыкаразійных пакрыццяў, сведчаць дадзеныя Расійскага рэестра пастаўшчыкоў лакаў для нафтагазавай прамысловасці. Для параўнання, «Газпрам» ухваліў 55 пакрыццяў, а «Транснафта» — толькі 34.
У некаторых сегментах доля імпарту даволі высокая. Напрыклад, расійскія кампаніі імпартуюць амаль 80% пакрыццяў для афшорных праектаў.
Канкурэнцыя на расійскім рынку антыкаразійных пакрыццяў вельмі моцная, заявіў генеральны дырэктар Маскоўскага хімзавода Дзмітрый Смірноў. Гэта падштурхоўвае кампанію ісці ў нагу з попытам і запускаць вытворчасць новых пакрыццяў кожныя пару гадоў. Кампанія таксама мае сэрвісныя цэнтры, якія кантралююць нанясенне пакрыццяў, дадаў ён.
«Расейскія лакафарбавыя кампаніі маюць дастатковыя магутнасці для пашырэння вытворчасці, што прывядзе да скарачэння імпарту. Большасць пакрыццяў для нафтагазавых кампаній, у тым ліку для марскіх праектаў, вырабляецца на расійскіх заводах. Сёння для паляпшэння эканамічнай сітуацыі ўсім краінам важна нарошчваць выпуск тавараў уласнай вытворчасці», — сказаў Дубробскі.
Дэфіцыт сыравіны для вытворчасці антыкаразійных пакрыццяў названы адным з фактараў, якія перашкаджаюць пашырэнню долі расійскіх кампаній на рынку, паведамілі ў Industrial Coatings са спасылкай на мясцовых аналітыкаў. Напрыклад, назіраецца дэфіцыт аліфатычных ізацыянатаў, эпаксідных смол, цынкавага пылу і некаторых пігментаў.
«Хімічная прамысловасць моцна залежыць ад імпартнай сыравіны і адчувальна ставіцца да цэнаўтварэння на яе. Дзякуючы асваенню новых відаў прадукцыі ў Расіі і імпартазамяшчэнню назіраюцца пазітыўныя тэндэнцыі па забеспячэнні лакафарбавай прамысловасці сыравінай», — сказаў Дубробскі.
«Трэба і далей нарошчваць магутнасці, каб канкураваць, напрыклад, з азіяцкімі пастаўшчыкамі. Напаўняльнікі, пігменты, смалы, у прыватнасці алкидные і эпаксідныя, цяпер можна замовіць у расійскіх вытворцаў. Рынак изоцианатных ацвярджальнікаў і функцыянальных дабавак забяспечваецца пераважна імпартам. Мэтазгоднасць развіцця нашай вытворчасці гэтых кампанентаў павінна абмяркоўвацца на дзяржаўным узроўні».
Пакрыцця для афшорных праектаў у цэнтры ўвагі
Першым расійскім марскім праектам стала марская ледастойкая стацыянарная нафтаздабыўная платформа «Прыразломная» ў Пячорскім моры на поўдзень ад Новай Зямлі. «Газпрам» абраў Chartek 7 ад International Paint Ltd. Паведамляецца, што кампанія закупіла 350 тысяч кг пакрыццяў для антыкаразійнай абароны платформы.
Іншая расейская нафтавая кампанія «Лукойл» з 2010 года эксплуатуе платформу імя Карчагіна, а з 2018 года — платформу «Філанаўскае», абедзве знаходзяцца ў Каспійскім моры.
Jotun забяспечыў антыкаразійныя пакрыцця для першага праекта, а Hempel для другога. У гэтым сегменце патрабаванні да пакрыццяў асабліва жорсткія, так як аднаўленне пакрыцця адвакатам пад вадой немагчыма.
Попыт на антыкаразійныя пакрыцця для марскога сегмента звязаны з будучыняй сусветнай нафтагазавай прамысловасці. Расія валодае прыкладна 80 працэнтамі рэсурсаў нафты і газу, якія знаходзяцца пад арктычным шэльфам, і асноўнай часткай разведаных запасаў.
Для параўнання, ЗША валодаюць толькі 10 працэнтамі шэльфавых рэсурсаў, за імі ідуць Канада, Данія, Грэнландыя і Нарвегія, якія падзялілі паміж сабой астатнія 10 працэнтаў. Паводле ацэнак, разведаныя запасы нафты на шэльфе Расіі складаюць пяць мільярдаў тон нафтавага эквіваленту. Нарвегія займае другое месца з разведанымі запасамі ў адзін мільярд тон.
«Але па шэрагу прычын - як эканамічных, так і экалагічных - гэтыя рэсурсы могуць застацца неадноўленымі», - сказала Ганна Кірэева, аналітык прыродаахоўнай арганізацыі Bellona. «Згодна з многімі ацэнкамі, сусветны попыт на нафту можа выйсці на плато ўжо праз чатыры гады, у 2023 годзе. Вялізныя дзяржаўныя інвестыцыйныя фонды, заснаваныя на нафце, таксама адыходзяць ад інвестыцый у нафтавы сектар - крок, які можа падштурхнуць сусветны капітал адыходзіць ад выкапнёвага паліва, калі ўрады і інстытуцыйныя інвестары ўліваюць сродкі ў аднаўляльныя крыніцы энергіі».
У той жа час спажыванне прыроднага газу, як чакаецца, будзе расці ў бліжэйшыя 20-30 гадоў, а газ складае асноўную частку рэсурсаў Расіі не толькі на арктычным шэльфе, але і на сушы. Прэзідэнт Уладзімір Пуцін заявіў, што імкнецца зрабіць Расію найбуйнейшым у свеце пастаўшчыком прыроднага газу - малаверагодная перспектыва, улічваючы канкурэнцыю Масквы з боку Блізкага Усходу, дадала Кірэева.
Аднак расейскія нафтавыя кампаніі заявілі, што шэльфавы праект, хутчэй за ўсё, стане будучыняй расейскай нафтагазавай галіны.
Адным з асноўных стратэгічных напрамкаў "Раснафты" з'яўляецца асваенне вуглевадародных рэсурсаў на кантынентальным шэльфе, адзначылі ў кампаніі.
Сёння, калі амаль усе буйныя радовішчы нафты і газу на сушы адкрыты і распрацоўваюцца, а тэхналогіі і здабыча сланцавай нафты імкліва растуць, той факт, што будучыня сусветнай нафтаздабычы знаходзіцца на кантынентальным шэльфе Сусветнага акіяна, бясспрэчна, «Раснафта» гаворыцца ў заяве на сваім сайце. Расійскі шэльф займае самую вялікую плошчу ў свеце: больш за шэсць мільёнаў км, і «Раснафта» з'яўляецца найбуйнейшым уладальнікам ліцэнзій на кантынентальны шэльф Расіі, дадалі ў кампаніі.
Час публікацыі: 17 красавіка 2024 г
